Zasiedzenie a roszczenia byłego właściciela o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości

Uchwałą z dnia 3 kwietnia 2024 r. w składzie 7 sędziów III CZP 103/22 Sąd Najwyższy, odpowiadając na pytanie prawne składu 3 sędziów Sądu Najwyższego, wyraził stanowisko, że utrata własności rzeczy na skutek zasiedzenia nie powoduje wygaśnięcia roszczenia byłego właściciela o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy w okresie poprzedzającym upływ terminu zasiedzenia. W uzasadnieniu uchwały, Sąd Najwyższy wskazał w szczególności, że gdyby właściciel rzeczy dochodził wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania przeciwko posiadaczowi (także samoistnemu) przed upływem terminu zasiedzenia i sprawa zostałaby zakończona dla niego pozytywnie przed upływem tego terminu, uzyskałby wówczas zaspokojenie, podczas gdy ten sam właściciel (ale już były) – według wcześniejszego stanowiska orzecznictwa – nie uzyskałby zaspokojenia tylko dlatego, że doszło do zasiedzenia. Zdaniem Sądu Najwyższego „Jeśli chodzi o będące uprawnieniem byłego właściciela roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy w takim kontekście prawnym, to ani ustawa nie przewiduje wygaśnięcia roszczenia z tego tytułu, ani istota prawa własności nie sprzeciwia się temu, aby takie roszczenie byłemu właścicielowi przysługiwało, również przeciwko posiadaczowi, który nabył prawo własności rzeczy.”

We wcześniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowane było stanowisko, że osobie, która utraciła własność rzeczy wskutek jej zasiedzenia przez posiadacza, nie przysługuje wobec posiadacza roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy bez tytułu prawnego w okresie poprzedzającym dzień zasiedzenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 1968 r., III CRN 257/68, nie publ. i z dnia 15 kwietnia 2011 r., III CZP 7/11, OSP 2012, Nr 10, poz. 93, oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2012 r., II CSK 258/11, nie publ., i z dnia 15 czerwca 2016 r., II CSK 639/15, nie publ., uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2016 r. III CZP 77/16). SądNajwyższy wcześniej uznawał, że właścicielowi nieruchomości utraconej wskutek zasiedzenia nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z tej nieruchomości za okres poprzedzający zasiedzenie bowiem byłoby to nie do pogodzenia z celem zasiedzenia.

Powyższa uchwała zmienia dotychczasową ustaloną linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, która była korzystna dla osób nabywających własność w drodze zasiedzenia i otwiera drogę osobom, które utraciły prawo własności nieruchomości w drodze zasiedzenia, do dochodzenia roszczeń o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości w okresie poprzedzającym upływ terminu zasiedzenia.

Zdjęcie https://pl.freepik.com/